Gefrituurde aardappelplakjes zijn een soort Coca-Cola of Microsoft, wereldwijd populair en overal te krijgen. En, overal in verschillende smaken, reflecties van sociaal-ruimtelijke en cultureel-historische verscheidenheid. Zo heb je in Engeland natuurlijk de salt & vinegar smaak, net zoals je hier zout en azijn op je patat doet. Eigenlijk raar dan dat we in Nederland geen mayonaise-smaak chips hebben. Inplaats daarvan moeten we het doen met de enigszins misselijkmakende en gastronomisch-historisch moeilijk te plaatsen paprika smaak. Het is in elk geval minder ambitieus en fris dan die andere Engelse klassieker, de Prawn-Coctail chips.
En daarmee komen we bij een recente ontwikkeling in chips-land, de categorie uiterst onwaarschijnlijke smaken. Want hoeveel garnalen zouden er nou echt in die chips zitten? En maakten ze in de fabriek eerst een mooie garnalen-cocktail in een elegant glas met een blaadje sla, of doen ze de garnalen, de cocktailsaus en de sla onceremonieel apart bij de te bakken aardappels? En wat te denken van barbeque smaken, geroosterde kip smaak, en dergelijke. Net zoiets raars als appeltaart-ijs, of chocoladekoekjes-ijs, iets Amerikaans, land van onbegrensde mogelijkheden. Ik zag hier zelfs biefstuk-met-bruin-bier-smaak chips. Geeft toch aan dat we tot eerder niet voor mogelijk gehouden technologisch-culinaire hoogten zijn gestegen, nietwaar?
Het biedt ook extra mogelijkheden voor ruimtelijke identificatie via de aardappelchips. Je kan een nationaal gerecht in chips verwerken, ter meerdere eer en glorie van het vaderland. In de Dominicaanse Republiek heb je ‘Pescado con Coco’-smaak chips, gewoon van wereldmerk Lay’s. Ook daarbij vraag je je toch af hoeveel in kokos gestoofde vis er is gebruikt. Bij ons is het dan wachten op de hutspot-smaak pringles, of de erwtensoep-ribbelchips, of misschien de koek-en-zopie-chips. Toch niet ondenkbaar in deze tijden van nationaal historisch besef, Trots op Nederland, en collectief georganiseerd terugvinden van onze vaderlandsliefde.
Daarnaast haal je natuurlijk via de chips tegenwoordig ook nog heel multicultureel de wereld bij je in huis. Zo heb je typisch Aziatische produkten als Thai Chili chips, (‘sweet’ of ‘spicy’) en ‘Rice Infusion Pringles’. Je waant je in de sawas of in Siam. Nou, een klein beetje dan, met je ogen dicht.
In Engeland is wat anders aan de gang. Want waarom werelden importeren als je zelf al twee werelden hebt, middle class en working class. Een produkt dat de afgelopen tien jaar een ongekende vlucht heeft genomen is de luxe-chips. Gewoon chips, maar dan in ‘posh’ uitvoering. Je had altijd al de ambachtelijke Kettle chips, lekkerder, knapperiger en ‘authentieker’ eruitziend, en met ‘echte’, subtielere smaken. Duurder ook, veel duurder. Het aanbod luxe-chips is inmiddels onnoemlijk groot. De ambachtelijk-ouderwetse chips merken met chips-zoals-in-grootmoeders-tijd buitelen over elkaar. Het is maar dat grootmoeder het weet. Allemaal met authentiekere vormen en kleuren, en in authentieke nep-papieren, ouderwetse, zakken. Maar eigenlijk natuurlijk van precies hetzelfde materiaal, en wat erin zit is uiteindelijk toch gewoon chips. En de meeste merken houden het bij de bekende smaken, zoals salt & vinegar of cheese & onion. Maar dan luxe varianten. Dus heb je niet gewoon zout & azijn, maar zeezout & chardonnay-wijnazijn. Of vintage cheddar & lenteui chips. Het moet toch niet gekker worden. Ik zag zelfs zeezout & champagne-azijn chips voor de wel heel gedistingeerde aardappeleter. Nog even en je hebt connaiseurs die een Dom Perignon-chip van een Veuve Clicquot-chip kunnen onderscheiden. De Tesco luxe-chips die ik net op heb (Mature Cheddar & Caramelised Onion) zijn ‘handgebakken’. Ik kan me er met de enorme massaproduktie van Tesco weinig bij voorstellen. En dan, volgens de omschrijving, nog niet zomaar ergens in een achterafloods handgebakken, maar ‘in a converted 17th century castle in the rolling hills of County Armagh’. De associaties met ouderwetse authenticiteit, rurale idylle, en sociale klasse liggen er duimendik op.
Uit de ruimtelijke spreiding van verkooppunten van luxe en gewone chips wordt de sociale betekenis van de aardappelchips duidelijk. In arbeiderswijken heb je alleen de ouderwetse eerlijke salt & vinegar chips en de andere bekende smaken, vaak ook nog verkrijgbaar van een extra goedkoop B-merk. In de nettere wijken, en in bastions van hoog-cultuur zoals de universiteit, vindt je vele soorten luxe-chips. In onze universiteits-staf pub kan je autenthieke Yorkshire-chips kopen van een zogenaamd eeuwenoud lokaal famliebedrijf, in verschillende fancy smaken. De aardappelchips is duidelijk een instrument van sociale distinctie, een essentieel element van Brits cultureel kapitaal. Mensen zonder Smaak eten gewone massa-chips. En mensen die weten hoe het hoort eten luxe-chips. En mensen die écht weten hoe het écht hoort, eten helemaal niet zoiets vulgairs als koude gefrituurde aardappelplakjes uit een plastic zakje.
En daarmee komen we bij een recente ontwikkeling in chips-land, de categorie uiterst onwaarschijnlijke smaken. Want hoeveel garnalen zouden er nou echt in die chips zitten? En maakten ze in de fabriek eerst een mooie garnalen-cocktail in een elegant glas met een blaadje sla, of doen ze de garnalen, de cocktailsaus en de sla onceremonieel apart bij de te bakken aardappels? En wat te denken van barbeque smaken, geroosterde kip smaak, en dergelijke. Net zoiets raars als appeltaart-ijs, of chocoladekoekjes-ijs, iets Amerikaans, land van onbegrensde mogelijkheden. Ik zag hier zelfs biefstuk-met-bruin-bier-smaak chips. Geeft toch aan dat we tot eerder niet voor mogelijk gehouden technologisch-culinaire hoogten zijn gestegen, nietwaar?
Het biedt ook extra mogelijkheden voor ruimtelijke identificatie via de aardappelchips. Je kan een nationaal gerecht in chips verwerken, ter meerdere eer en glorie van het vaderland. In de Dominicaanse Republiek heb je ‘Pescado con Coco’-smaak chips, gewoon van wereldmerk Lay’s. Ook daarbij vraag je je toch af hoeveel in kokos gestoofde vis er is gebruikt. Bij ons is het dan wachten op de hutspot-smaak pringles, of de erwtensoep-ribbelchips, of misschien de koek-en-zopie-chips. Toch niet ondenkbaar in deze tijden van nationaal historisch besef, Trots op Nederland, en collectief georganiseerd terugvinden van onze vaderlandsliefde.
Daarnaast haal je natuurlijk via de chips tegenwoordig ook nog heel multicultureel de wereld bij je in huis. Zo heb je typisch Aziatische produkten als Thai Chili chips, (‘sweet’ of ‘spicy’) en ‘Rice Infusion Pringles’. Je waant je in de sawas of in Siam. Nou, een klein beetje dan, met je ogen dicht.
In Engeland is wat anders aan de gang. Want waarom werelden importeren als je zelf al twee werelden hebt, middle class en working class. Een produkt dat de afgelopen tien jaar een ongekende vlucht heeft genomen is de luxe-chips. Gewoon chips, maar dan in ‘posh’ uitvoering. Je had altijd al de ambachtelijke Kettle chips, lekkerder, knapperiger en ‘authentieker’ eruitziend, en met ‘echte’, subtielere smaken. Duurder ook, veel duurder. Het aanbod luxe-chips is inmiddels onnoemlijk groot. De ambachtelijk-ouderwetse chips merken met chips-zoals-in-grootmoeders-tijd buitelen over elkaar. Het is maar dat grootmoeder het weet. Allemaal met authentiekere vormen en kleuren, en in authentieke nep-papieren, ouderwetse, zakken. Maar eigenlijk natuurlijk van precies hetzelfde materiaal, en wat erin zit is uiteindelijk toch gewoon chips. En de meeste merken houden het bij de bekende smaken, zoals salt & vinegar of cheese & onion. Maar dan luxe varianten. Dus heb je niet gewoon zout & azijn, maar zeezout & chardonnay-wijnazijn. Of vintage cheddar & lenteui chips. Het moet toch niet gekker worden. Ik zag zelfs zeezout & champagne-azijn chips voor de wel heel gedistingeerde aardappeleter. Nog even en je hebt connaiseurs die een Dom Perignon-chip van een Veuve Clicquot-chip kunnen onderscheiden. De Tesco luxe-chips die ik net op heb (Mature Cheddar & Caramelised Onion) zijn ‘handgebakken’. Ik kan me er met de enorme massaproduktie van Tesco weinig bij voorstellen. En dan, volgens de omschrijving, nog niet zomaar ergens in een achterafloods handgebakken, maar ‘in a converted 17th century castle in the rolling hills of County Armagh’. De associaties met ouderwetse authenticiteit, rurale idylle, en sociale klasse liggen er duimendik op.
Uit de ruimtelijke spreiding van verkooppunten van luxe en gewone chips wordt de sociale betekenis van de aardappelchips duidelijk. In arbeiderswijken heb je alleen de ouderwetse eerlijke salt & vinegar chips en de andere bekende smaken, vaak ook nog verkrijgbaar van een extra goedkoop B-merk. In de nettere wijken, en in bastions van hoog-cultuur zoals de universiteit, vindt je vele soorten luxe-chips. In onze universiteits-staf pub kan je autenthieke Yorkshire-chips kopen van een zogenaamd eeuwenoud lokaal famliebedrijf, in verschillende fancy smaken. De aardappelchips is duidelijk een instrument van sociale distinctie, een essentieel element van Brits cultureel kapitaal. Mensen zonder Smaak eten gewone massa-chips. En mensen die weten hoe het hoort eten luxe-chips. En mensen die écht weten hoe het écht hoort, eten helemaal niet zoiets vulgairs als koude gefrituurde aardappelplakjes uit een plastic zakje.
1 comment:
Frans, In een woord geweldig! De stijl doet me een beetje denken aan de NOS-zomercollums die ze uitzonden.
(over flytipping o.a. ook zo'n authentiek brits probleem)
Wanneer komt je eerste boek uit?
Post a Comment