Fair Trade Whine

Een van de dingen waarvan ik hier in Engeland onder de indruk ben is de enorme vooruitgang de afgelopen tien jaar in het aanbod van Fair Trade en biologische produkten. In 1999, toen ik in London studeerde, liep Engeland nog ver achter bij Nederland in ecologisch besef en bijdrage aan eerlijke handel met ontwikkelingslanden. Nu lijkt Nederland wat dat betreft ruimschoots te zijn ingehaald door de Engelsen. Het biologische aanbod in de winkels is vergelijkbaar, maar het Fair Trade aanbod veel en veel groter. En het vliegt de winkels uit.
In de kranten en tijdschriften worden Fair Trade produkten aangeprezen, getest, en gebruikt in recepten. Net zoals een plots algemeen ontwikkeld gevoel van urgentie over opwarming van de aarde, lijkt er een plostelinge populariteit van Fair Trade produkten te zijn ontstaan, en is bijna overal wel een 'eerlijke' versie van. De Engelsen lijken Fair Trade te omarmen als Hollywood-sterren de Toyota Prius.
En daar knaagt bij mij wat twijfel over die razendsnel ontstane populariteit van Fair Trade, het idee dat het vooral een hype is. Het idee dat het een mode is, en binnenkort weer in de vergetelheid raakt. En dat het grote aanbod vooral voortkomt uit die hype, uit de vraag naar produkten die passen in die mode in plaats van vanuit een aanbod van produkten die een verschil maken. Het aanschaffen van Fair Trade produkten als manier om een schuldbesef af te kopen, maar meer nog om aan anderen te laten zien hoezeer je wel niet je steentje bijdraagt.
Neem bijvoorbeeld Fair Trade wijn. Die staat hier in enorme hoeveelheden in de schappen, en komt vooral uit Chili en Argentinie. Maar, Chili en Argentinie zijn toch niet bepaald de armste landen van de wereld. Natuurlijk, ik gun iedereen betere arbeidsomstandigheden, maar is de wijnbouw in Chili en Argentinie nou een prioriteit voor het aanpakken van armoede en stimuleren van duurzaamheid? Chili en Argentinie hebben volgens de VN een Human Development Index vergelijkbaar met Oost-Europese landen zoals Tsjechie en Polen. En we hebben ook geen Fair Trade Tsjechisch bier en Poolse wodka, wel? Als een mantra stelt het Fair Trade merk dat Argentijnse en Chileense Fair Trade wijn helpt 'duurzaamheid te bevorderen' en 'de bevolking minder afhankelijk van ontwikkelingshulp' te maken. Maar voor zover ik weet krijgen Chili en Argentinie helemaal geen ontwikkelingshulp!
Het lijkt er eerder op dat wijn het soort produkt was waarvoor Engelsen bereid zijn Fair Trade versies aan te schaffen, en dat Chili en Argentinie de meest aangewezen leveranciers zijn. Of er nou een echte behoefte aan eerlijke handel in de Zuid-Amerikaanse wijnsector is of niet. Het zijn voor de meesten hier, in een vorm van Orientalisme (strikt gesproken Occidentalisme in dit geval), toch twee landen die onderdeel zijn van een homogeen geheel van ontwikkelingslanden, de Derde Wereld, ver weg en arm. Met behoefte aan onze Fair Trade.
Maar misschien heb ik het wel mis, en is er enorme uitbuiting in de Chileense en Argentijnse wijnbouw, en wordt die nu opgelost door eerlijk binge-wijn-drinkende Engelsen. En zelfs als ik het niet mis heb, kan het kopen van eerlijke Zuid-Amerikaanse wijn weinig kwaad, en is dit nogal een zeurstukje, een Fair Trade whine.